این مقاله مرور و نگاهی انتقادی است به کتاب شبکههای خشم و امید، تألیف مانوئل کاستلز (جامعهشناس اسپانیایی و از نظریهپردازان علم ارتباطات و نویسندۀ سهگانۀ مهم عصر اطلاعات). تحولات تکنولوژیک دو دهۀ اخیر در عرصۀ جهانی سبب شده است تا جنبشهای اجتماعی نیز با تأثیرپذیری از این دگرگونیها مشخصه متمایزی پیدا کنند: «شبکهایشدن». مشخصههای این ویژگی چیست؟ آیا شبکهایشدن و استفاده از اینترنت تنها شکل و ابزارهای ارتباطی جنبشهای اجتماعی را جدید و متفاوت کرده یا در رویکردها و ماهیت جنبش نیز تأثیر گذاشته است؟ کاستلز در کتاب خود به این پرسشها پاسخ میدهد و با برشمردن ویژگیهای جنبشهای اجتماعی شبکهای، مبانی نظری خود را در تحلیل این جنبشها بر نظریۀ قدرت ارتباطات، اثر پیشین خود، مبتنی میکند. در این مقاله همچنین، میزان واقعبینی و جامعنگری کاستلز در ارزیابیاش از جنبشهای اجتماعی شبکهای دهۀ اخیر و نیز استدلالهایش در مورد تأثیر رسانههای جمعی و شبکهایشدن فضای ارتباطی و همچنین نقطهضعفهای کتاب در تبیین مناسبات بینشبکهایشدن فضای ارتباطی با مشارکت اجتماعی و کنش سیاسی بررسی میشود.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى دریافت: 1394/5/7 | پذیرش: 1394/5/7 | انتشار: 1394/5/7