چکیده: (2326 مشاهده)
چکیده
کتاب ایران و دو جنبش در نیمقرن (مشروطه و نفت)، نوشتۀ آقای سهراب صلاحی استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه جامع امام حسین (ع) به عوامل ساختار حکومتی، اوضاع سیاسی، وضعیت اجتماعی و وضعیت اقتصادی حاکم بر ایران در اواخر قاجار و استقرار و حکمرانی عصر پهلوی پرداخته و ناآرامیها و جنبشهای برخاسته از این شرایط را تبیین و مورد کندوکاو قرار میدهد. به نوشتۀ نویسنده، ایران در میان کشورهای دیگر جهان، تنها کشوری است که در کمتر از سه ربع قرن، یعنی هفتادوپنج سال (1979 ـ 1906) شاهد دو جنبش و یک انقلاب بزرگ بودهاست. او جنبش مشروطه را در سال 1906 حرکتی اصلاحی و ضداستبدادی میداند که برای تجدید قوای فرسودهشدۀ سلاطین قاجار شکلگرفتهاست. جنبش ملیشدن صنعت نفت در سال 1329 هجری شمسی را نیز یک حرکت اصلاحی امّا ضداستعماری و برای قطع سلطه انگلیس بر منابع و ذخایر نفت ایران دانسته و انقلاب اسلامی سال 1357 را انقلابی واقعی و ساقطکنندۀ نظم سیاسی موجود و استقرار یک نظم جدید مبتنی بر آموزههای اسلامی بهشمار میآورد.
هریک از دو جنبش را میتوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و زمینهساز انقلاب اسلامی که سالها بعد به وقوع پیوست دانست. آنطور که پیداست و شواهد نشان میدهد، کتاب برآمده از یک پژوهش است که سؤالات اصلی آن عبارتاند از: وقایع و جریانهای بسترساز پیدایش دو جنبش مشروطه و نفت چه بوده و تأثیر آنها بر انقلاب اسلامی چه هست؟ چرا و به چه دلیل پس از پیروزیهای بهدست آمده از این دو جنبش راه سقوط را پیمودند؟ از این سؤالات اصلی چند سؤال فرعی حاصل میشود. روش پژوهش کتابخانهای و با کمکگرفتن از روش فیشبرداری اطلاعات از منابع دست اول و دوم بودهاست.
کلیدواژه: تاریخ معاصر ایران، استبداد، استعمار، ملیشدن نفت، مشروطیت، بیداری ملی
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى دریافت: 1396/5/11 | پذیرش: 1396/5/11 | انتشار: 1396/5/11