دوره 3، شماره 11 - ( 1-1395 )
جلد 3 شماره 11 صفحات 23-19 |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده: (3410 مشاهده)
اشاره
هویت ملی و قومی، مقوله‌ای تاریخی ـ اجتماعی است که در سیر حوادث تاریخی در متن جامعه پدیدار می‌شود، رشد می‌کند، دگرگون می‌شود و معانی گوناگون و متفاوتی پیدا می‌کند. از این‌رو از عوامل گوناگونی که برای تعریف قوم و ملت، قومیت و ملیت و هویت قومی و ملی درنظر آمده، همچون نژاد و سرزمین، دولت و تابعیت، زبان و سنت مشترک فرهنگی و ریشه‌های تاریخی، دین و ارزش‌های اجتماعی، اقتصاد و روابط تولید، هیچ‌کدام یا هیچ مجموعه مشخصی از آن‌ها را نمی‌توان ملاکی عام برای تعریف و تمییز قوم و ملت و هویت قومی و ملی دانست. هویت قومی و ملی امری طبیعی و ثابت نیست که پایه‌های مشخص و تغییرناپذیر داشته‌باشد، بلکه پدیداری است که گذشته از عناصر عینی و آفاقی، ریشه در تجربه‌های مشترک و خاطرات و تصورات جمعی مردم دارد؛ در دوره تاریخی معینی ابداع می‌شود، خاطرات تاریخی در ارتباط با آن شکل می‌گیرد و خاطرات فراموش‌شده در آن احیا می‌شود، قباله تاریخی برایش ثبت می‌شود و در سالگردها و سال‌روزها به حیاتش ادامه می‌دهد.کتاب هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی تحول تاریخی هویت ایرانی اثر احمد اشرف[i] در دوران پیش از اسلام را شامل می‌شود و سده‌های میانه اسلامی تا دوران صفویه، پیدایش هویت «شیعی ایرانی» در دوره صفوی و سرانجام پیدایش تطور و هویت ملّی ایرانی در قرن‌های نوزدهم و بیستم را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد
کتاب در هشت فصل با این عناوین عرضه شده‌است: «مفاهیم و نظریه‌ها: هویت ایرانی به سه روایت»، «شکل‌گیری ایده ایران و هویت ایرانی در ایران باستان»، «تاریخ ایده ایران: هویت ایرانی در دوره هخامنشی و اشکانی ـ (پارتی)»، «هویت تاریخی و فرهنگی ایران در دوره اسلامی»، «هویت ایرانی در دوره فرمانروایی ترکان»، «دوران صفوی: عصر دین و وطن»، «هویت ایرانی در قرن نوزدهم و بیستم میلادی» و «پیدایش ناسیونالیسم دولتی در دوران پهلوی». هویت ایرانی دو مقاله دیگر نیز از: گراردو نیولی و شاپور شهبازی در خود دارد که در آن به‌بررسی دیدگاه‌های مربوط به هویت قومی و ملی ایران پرداخته شده‌است.
در این کتاب پس از بررسی فشرده دیدگاه‌های مربوط به هویت قومی و ملی، که بازسازی هویت ایرانی را در دوران ما شکل داده و به‌تصویر کشیده‌اند، تحول تاریخی هویت ایرانی در دوران پیش از اسلام، سده‌های میانه اسلامی تا دوران صفویه، پیدایش هویت «شیعی ایرانی» در دوره صفوی و سرانجام پیدایش تطور و هویت ملّی ایرانی در قرن‌های نوزدهم و بیستم میلادی بررسی و تحلیل شده‌است.
در نتیجه‌گیری کتاب با اشاره به شکل‌گیری اندیشه ناسیونالیسم آمده‌است: «ایران برخلاف بسیاری از کشورهای نوپدید خاورمیانه و سایر نقاط جهان، در گذار از دوران سیاسی سنتی به دوره سیاسی مدرن، یعنی دوره شکل‌گیری اندیشه ناسیونالیسم و هویت ملی، با چالش عمده‌ای روبه‌رو نشد. اندیشمندان و نخبگان سیاسی ایران نیز با تکیه بر روایت‌های تکامل‌یافته هویت تاریخی، فرهنگی و سیاسی قرون گذشته، گفتمان هویت ملی مدرن و ناسیونالیسم ایرانی را بر مبنای سنت‌های هویتی پیشامدرن خود استوار ساختند.»
این کتاب در سلسله‌نشست‌های سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب با حضور مترجم و صاحب‌نظران، مورد نقد و بررسی قرار گرفت که ازنظر می‌گذرد.
احمد اشرف مؤلف کتاب حاضر یکی از سرویراستاران و پژوهشگران ارشد دانشنامه بین‌المللی ایرانیکا در دانشگاه کلمبیاست؛ که به‌موضوع هویت ایرانی در قالب یکی از مدخل‌های این دانشنامه پرداخته‌است و کتاب هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی مجموعه چهار مقاله‌ای است که پیش از این و در سال 2007 در این دانشنامه منتشر شده‌بود و به‌همت دکتر «حمید احمدی» ترجمه شده و با افزودن دو مقاله از گراردو نیولی و شاپور شهبازی و توضیحات تکمیلی احمد اشرف در قالب کتاب پیش رو تدوین و منتشر شده‌است.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |